Η Αγία Θωμαϊς γεννήθηκε στη Λέσβο. Οι γονείς της Μιχαήλ και Καλή, ήταν ευσεβέστατοι, έντιμοι, ευκατάστατοι και αποτελούσαν ζεύγος, που οι σύγχρονοι το χαρακτήριζαν " ζεύγος χρυσούν, ζεύγος τρισευδαίμον και μακάριον ". Ο πατέρας της χαρακτηρίζεται " τον τρόπον χρηστός, το φρόνημα σταθερός" και η μητέρα της " το ήθος κάλλιστη, καλλίων δε την ψυχήν ". Την στέρηση παιδιού την αντιμετώπιζαν " πενθούντες και σκυθρωπάζοντες", αλλά και με την ελπίδα ότι θα αποκτούσαν παιδί και για τούτο δεν έπαυαν να προσεύχωνται. Τέλος, η Παναγία με θείο όνειρο προειδοποίησε την Καλή ότι όχι μόνο θα αποκτούσε παιδί, αλλά ότι τούτο θα ξεχώριζε σε πλούτο χαρισμάτων και αγιότητα. Πραγματικά, απέκτησαν κόρη που την ονόμασαν Θωμαϊδα, και καθώς μεγάλωνε ξεχώριζε για τα χαρίσματα που είχε αλλά και την ομορφιά της. Αν και δεν είχε καμία διάθεση για γάμο, αλλ΄ απ εναντίας εθαύμαζε την μοναστική ζωή, πειθαρχώντας στην θέληση των γονιών της, παντρεύτηκε σε ηλικία 24 ετών κάποιον Στέφανο, που για αυτήν έγινε " ακάνθινος στέφανος " για όλη της την ζωή. Ενώ, αυτή ήταν τόσο καλή, τόσο ενάρετη, ώστε την ήξεραν όλοι σαν υπόδειγμα συζύγου, υπέφερε φοβερά από τη βάναυση συμπεριφορά του βάρβαρου συζύγου της, που καθημερινά εύρισκε ευκαιρία να την πληγώνει στο σώμα και στην ψυχή με ξυλοδαρμούς, ραπίσματα, κλωτσιές ακόμα και στο στόμα της, να την καίει, να της ανοίγει πληγές σ΄ όλο της το σώμα, να την κρεμάει δεμένη με σχοινιά για ώρες πολλές.
Από τη Μυτιλίνη έφυγαν και κατοίκησαν στην Κωνσταντινούπολη, όπου φαίνεται ότι μετακόμισαν και οι γονείς της, για να ακολουθήσουν την κόρη τους, εγκαταλείπωντας τη μεγάλη περιουσία τους και αντιμετωπίζοντας εκεί πολλές στερήσεις. Μετά τον θάνατο του πατέρα της, η μητέρα της πήγε σε μοναστήρι, έγινε μοναχή και αργότερα έγινε και ηγούμενη. Το δράμα της Θωμαϊδος κορυφώθηκε. Η συμπεριφορά του συζύγου της γινότανε μέρα με τη μέρα χειρότερη. Και η Θωμαϊς αντιμετώπιζε όλη αυτή τη μαρτυρική κατάσταση με την προσευχή, την υπομονή βρισκοντας παρηγοριά στην αγαθοεργία. Μέρα και νύχτα ύφαινε, έραβε και μοίραζε φορέματα και τρόφιμα, " ορφανοίς τα σίτα (τρόφιμα) προσνέμουσα, τοις απόροις προς το ζην αναγκαίους πόρους παρέχουσα". Η αρετή της Θωμαϊδος έδινε καλό παράδειγμα σε άλλες γυναίκες, που αντιμετώπιζαν δύστροπους και βάναυσους συζύγους. Πολύ σύντομα η πίστη και η αγιότητα της Θωμαϊδος ευλογήθηκε από τον Θεό, που της έδωκε τη χάρη να κάνει και θαύματα, όταν ζητούσε με τις θερμές προσευχές της τη βοήθειά Του για ανθρώπους που υπέφεραν. Έπειτα από δεκατριών ετών μαρτυρική συζυγική ζωή, απέθανε η Θωμαϊς σε ηλικία 38 ετών. Την έθαψαν στο μοναστήρι που είχε ταφεί και η μητέρα της. Ο τάφος της και το σεπτό λείψανό της πριν ακόμη περάσουν σαράντα μέρες από τον θάνατό της, έγιναν πηγή θαυμάτων.
Εορτάζει στις 3 Ιανουρίου και είναι προστάτις του συζυγικού βίου.